اسکیزوفرنی یا روان گسیختگی

بازدیدها: ۱۵۳

روان  گسیختگی، اسکیزوفرنیschizophrenia یا شیزوفرنی نوع خاصی از سایکوز یا جنون است که با اختلال شدید تفکر مشخص می شود. این بیماری که در میان بیماریهای عمده روانشناختی از همه وخیمتر است، معمولاً خود را به صورت توهم شنیداری، توهمهای جنون آمیز یا عجیب و غریب، یا تکلم و تفکر آشفته نشان میدهد و با اختلال در عملکرد اجتماعی یا شغلی قابل توجهی همراه است که شروع علائم آن معمولاً در دوران نوجوانی است. اسکیزوفرنی یک بیماری روانی بسیار قدیمی است.اما از حدود ۱۰۰سال قبل نگاه ها نسبت به بیماری اسکیزوفرنی علمی تر شد. بلویلر، روان پزشک، ۴ مشخصه برای بیماری اسکیزوفرنی بیان کرد که هنوز هم کم وبیش اسکیزوفرنی را با همان علایم می شناسیم:

١. در خود فرورفتگی یا اوتیسم ۲٫ دوگانگی در تفکر و تصمیم گیری ۳٫کم شدن یا نبودن عواطف و احساسات ۴٫ اختلال در تفکر فرد به گونه ای که ارتباط بین تداعی های ذهنی دچار اشکال می شود . به طور کلی اسکیزوفرنی دارای علایم مثبت و علایم منفی است. علایم مثبت بیمار در تفکر، ادراکات و حواس پنجگانه خود دچار اختلال می شود که این اختلال به صورت توهم بروز پیدا می کند. این توهم خودش را به صورت توهم شنوایی و بینایی نشان می دهد، مثلا بیمار صداهایی می شنود که به او دستور می دهد کاری را انجام دهد یا افراد یا اشیایی را می بیند که وجود خارجی ندارند. اختلال در تفکر فرد باعث درهم ریختگی ذهن و تداعی ها و علاوه بر آن منجر به بی ربط گویی می شود. هذیان (وجود اختلال در محتوای تفکر) نیز از دیگر علایم مثبت بیماری اسکیزوفرنی است که باورهای غلط را در فرد به وجود می آورد و به صورت احساس بدبینی و گزند و آسیب بروز پیدا می کند. در این حالت فرد تصور می کند کسانی با او دشمنی دارند و می خواهند به او صدمه بزنند یا تصور می کند اعضای خانواده یا اطرافیانش می خواهند او را مسموم کنند یا بکشند. باید بدانید هذیان ها انواع دیگری نیز دارند؛ مثلا هذیان بزرگ منشی به گونه ای است که بیمار خود را آدم مهم و بزرگی می داند یا هذیان کنترل، که در این حالت بیمار اسکیزوفرنی تصور می کند فرد یا افرادی او را کنترل می کنند، افکارش دست خودش نیست یا می تواند افکار دیگران را بخواند و در ذهن دیگران تاثیر بگذارد. هذیان دیگری نیز وجود دارد که بیمار فکر می کند از کرات دیگر با او ارتباط دارند. علایم منفی اختلال در عواطف به گونه ای که یا عواطف در فرد کند می شود یا از بین می رود و به نیازهای خود و عزیزانش مانند فرزند و همسرش اهمیتی نمی دهد یا احساسات دگرکشی پیدا می کند. فقدان عملکرد نیز از دیگر علایم منفی بروز اسکیزوفرنی است. در این وضعیت فرد به بهداشت لباس و نوع غذای خود اهمیت نمی دهد و اگر محصل است به یکباره یا تدریجی (در زمان کوتاه) دچار تنبلی و بی توجهی به درس هایش می شود یا در عملکرد شغلی خود دچار مشکل می شود. برخی از این علایم، بیماری اسکیزوفرنی را تایید می کند. توهم یا هذیان، کندشدن عواطف و احساسات و از بین رفتن آنها و گاهی بی ربط شدن کلام، علایمی هستند که برای تشخیص بیماری اسکیزوفرنی کفایت می کنند . اما نکته مهمی که نباید از نظر دور داشت این است که علایم مثبت و منفی تقدم و تاخر ندارند ولی به مرور زمان علایم مثبت در بیمار از بین می رود و علایم منفی افزایش می یابد یعنی کم کم بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی از یک آدم پرخاشگر و هذیان گوی عصبی به یک آدم گوشه گیر و عزلت نشین تبدیل می شود. با وجود علایم ذکرشده، هنوز برای تشخیص قطعی اسکیزوفرنی کمی زود است. ۳ معیار دیگر، علایم اسکیزوفرنی را تایید می کنند:

۱٫علایم اولیه مانند هذیان و توهم حداقل یک ماه باید طول بکشد و تا ۶ ماه استمرار داشته باشد، اگر این علایم کمتر از ۶ ماه به طول بینجامد، بیماری اسکیزوفرنی تایید نمی شود

۲٫فرد نباید دارای بیماری جسمی ای باشد که بر عملکرد مغزش تاثیرگذار باشد و او را دچار علایم توهم و هذیان کند. بیماری هایی مانند تومور مغزی بر عملکرد مغز تاثیر می گذارند بنابراین این بیماری ها باید درمان شود. در غیر این صورت نمی توان تشخیص اسکیزوفرنی داد.

۳٫این معیار که اهمیت زیادی دارد، مصرف موادمخدر به خصوص مواد روانگردان است. متاسفانه در حال حاضر مصرف مواد محرک به ویژه شیشه افزایش پیدا کرده که بر مغز تاثیر می گذارد و سبب توهم و هذیان می شود. درنتیجه باید بررسی شود که علایم بیمار ناشی از مصرف موادمخدر نباشد.

اسکیزوفرنی عمل اغراقی احتمالی بخشی از سیستم دوپامینی مغز است.طرح شبه اسکیزوفرنی را می تواند در میمونها با ایجاد ضایعات ریز متعدد در نواحی گسترده ای از لوبهای پیشانی تولید کرد.

تحقیقات نشان می دهد بیماری اسکیزوفرنی تحت تاثیر وضعیت ژنتیک فرد به وجود می آید. اگر پدر و مادری به بیماری اسکیزوفرنی مبتلا باشند، حدود ۴۰ درصد احتمال دارد که فرزندشان به این بیماری مبتلا شود. حال اگر تنها یکی از والدین بیمار اسکیزوفرن باشد، به احتمال ۱۲ درصد فرزند او نیز به این بیماری مبتلا می شود و حتی اگر خواهر یا برادر فرد مبتلا باشند باز هم به نسبت ۱۲ درصد احتمال ابتلای او به اسکیزوفرنی وجود دارد. البته باید بدانید تنها عامل ژنتیک نمی تواند در بروز اسکیزوفرنی تاثیرگذار باشد، بلکه عوامل مهیاسازی نیز وجود دارد که در بروز اسکیزوفرنی نقش دارد و می تواند بیماری را شعله ور یا خاموش کند. استرس های زندگی و موادمخدر و محرک عوامل مهیاسازی هستند که می توانند روی عوامل زمینه ساز مثل عوامل ژنتیک تاثیر بگذارند. در حقیقت شرایط محیطی می تواند زمینه ژنتیک خفیف را شعله ور یا آن را اصلاح کند.

برخی افراد تصور می کنند بیماران اسکیزوفرنی قادر به انجام فعالیت های مفید زندگی نیستند و هیچ کارایی ای ندارند. اگر شما هم این گونه تصور می کنید، توصیه می کنم حتما فیلم «ذهن زیبا» را ببینید. این فیلم زندگی پروفسور «جان نش» را نشان می دهد که با وجود آنکه به بیماری اسکیزوفرنی مبتلا است اما موفق می شود جایزه نوبل ریاضی را دریافت کند. بنابراین بیماری اسکیزوفرنی نه تنها او را از زندگی اجتماعی باز نداشت بلکه توانست به موفقیت بزرگی دست یابد.