DBS یا تحریک عمقی مغز یک نوع عمل جراحی مغزاست که در آن یک سیم نازک و عایق الکترود را در عمق مغز جهت درمان انوع اختلالات حرکتی بکار می رود. از این روش جهت درمان اختلالات همچون پارکینسون و انقباض غیر عادی عضلات استفاده می شود.
تحریک عمقی مغز ،نوعی روش جراحی است که درطی جهت درمان انواع اختلالات الکترودهایی درداخل مغز قرار داده می شود.این الکترودها پس از قرار دادن داخل مغز به یک دستگاه مولد پالس الکتریکی متصل می شوند.پالس الکتریکی تولید شده توسط دستگاه ژنراتور از طریق الکترودهای کاشته شده در مغز به بافت‌های عمقی مغز انتقال یافته و از این طریق اثر درمانی خود را اعمال می‌نماید.
از این روش عموما جهت درمان افراد که دارای اختلالات حرکتی همچون رعشه ،پارکینسون و دیستونی عضلانی می باشند بکار می رود وحتی در مورادی نیز ممکن است در درمان اختلالات روانی همچون بیماری وسواس نیز استفاده شود. این روش در کاهش حملات تشنجی که به کمک دارو نمیتوان به درمان آن پرداخت نیزبکار میرود.
درطول جراحی،جهت پیشگیری از حرکت سر،قالب محکم ومخصوصی را برسربیمار قرار داده وجراح به منظور تعیین دقیق نقاطی از مغز که باید الکترود کار گذاشته شود،از تصویربرداری MRIاستفاده می کند.این عمل تحت بیهوشی کامل و یا درمواردی نیز ممکن است درحالت هوشیاری کامل انجام گیرد. در حالت هوشیاری، ابتدا از بی حسی در ناحیه پوست جمجمه استفاده خواهد شد، اما از آنجایی که مغز حس گرهای درد ندارد، نیازی به استفاده از بیحسی درون مغز نخواهد بود.
جراح یک سیم سربی نازک با تعدادی الکترود در نوک آن را داخل منطقه بخصوصی از مغز کار خواهد گذاشت. سیمی از زیر پوست تا منبع تولید امواج (محرکهای عصبی) که در نزدیکی ترقوه جاگذاری شده کشیده خواهد شد. در حین جراحی، جراح و متخصص اعصاب به دقت وضعیت مغز را مورد نظارت قرار می‌دهند تا از جاگذاری درست الکترودها اطمینان حاصل نمایند.
جراح در قسمت دوم جراحی، بخشی از دستگاه که شامل باتری هایی (مولد امواج) است را در زیر پوست سینه و نزدیک ترقوه جاگذاری خواهد نمود. در این جراحی از بیهوشی کامل استفاده می‌شود. سیم های متصل به الکترودهای کار گذاشته شده در مغز از زیر پوست تا این مولد کشیده خواهد شد. مولد به نحوی برنامه ریزی شده تا امواج الکترونیکی پیوسته ای را به مغز ارسال نماید. بیمار میتواند این دستگاه را با استفاده از کنترل بخصوصی کنترل نماید و می‌توانید آن را خاموش و روشن کند.
تحریک عمقی مغزدرکمترشدن علائم بیماری کاربرد دارد و عموما در درمان بیماری کاربردی ندارد.امواج قرار گرفته در سینه بیمار،چندین هفته بعد از جراحی در مطب پزشک فعال می شود. پزشک میتواند به آسانی و با کنترل کننده ای که در خارج از بدن قرار دارد، امواج ارسالی را برنامه ریزی نماید. مقدار امواج و تحریک مورد نیاز بسته به شرایط بیمارمتفاوت خواهد بود و میتواند از چهار تا شش ماه تا رسیدن به بهترین حالت به طول بیانجامد. امواج ارسالی ممکن است به شکل پیوسته و دائمی باشد، و یا بنا بر توصیه پزشک و با توجه به شرایط در شب خاموش و در صبح دوباره روشن شود. با استفاده از کنترل‌گری که به خانه می‌برد، می‌توانید امواج ارسالی را قطع و وصل نماید. در برخی موارد، پزشک ممکن است مولد را به نحوی برنامه ریزی نماید که بتوانید تغییراتی جزئی در آن اعمال نمایید. عمر باتری مولد بسته به میزان استفاده و تنظیمات، متغیر خواهد بود؛ وقتی نیاز به تعویض باتری باشد، طی عملی سرپایی، جراح آن را جایگزین خواهد نمود.
عوارض احتمالی جراحی تحریک مغز شامل موارد زیر است:
-بروز حملات تشنجی
-عفونت
-سردرد و گیجی
-اختلال در تمرکز
-سکته مغزی
-احساس سوزش یا بی حسی
-مشکلات و اختلات بینایی
این روش که در اکثر موارد بصورت دوطرفه بوده ، با گذاشتن الکترودهای مغزی در هسته های عمقی مغز است و در صورت رعایت موازین علمی نتایج بسیار خوبی در کنترل علائم بیماران خواهد داشت.
مبنای این روش این است که هسته هایی که در عمق مغز وجود دارند و در واقع تجمع جسم نورون هاست و همینطور ارتباطات نورونی مغزی دچار اختلال کارکرد می شوند و بیماری های مختلفی را به وجود می آورد مثل بیماری پارکینسون ، دیستونی و …
خط مقدم درمان این بیماری ها درمان دارویی است و هنوز هم دارو، بهترین روش درمان می باشد ، البته در بعضی موارد درمان دارویی کفایت کافی را ندارد و آن موقع باید با رعایت شرایطی جراحی صورت بگیرد .
یکی از پیشرفته ترین روش‌ها گذاشتن الکترود در مغز و تحریک آن است که به روش DBS معروف می باشد که این روش در اواخر سال ۱۹۸۸ میلادی در اروپا معرفی شد .
این روش در درمان بیماری‌های اختلال حرکتی و یا غیر حرکتی کاربرد زیادی دارد مثل پارکینسون ، دیستونی، ترمور، تورت، وسواس و موارد خاص صرع و تشنج.
در مورد درمان بیماری‌های روانپزشکی مثل افسردگی ، اضطراب ، آلزایمر ، چاقی و همینطور درد های مزمن این روش در حال بررسی است .
در روش های قدیمی که سوزاندن و تخریب هسته های عمقی مغز انجام می شد ، مثل سوزاندن با رادیوفرکونسی و یا روش هایی که جدیدا معرفی شده مثل فوکوس اولترا سوند ، جراحی به صورت یک طرفه انجام می‌شود و فقط علایم را می توان در یک نیمه بدن کنترل کرد، ولی روش DBS دو طرفه است و مهمترین مزیت آن بعد از دو طرفه بودن قابل کنترل بودن پارامترهای درمانی آن است که در واقع می‌توان پارامترها را کم و زیاد کرد . همچنین میزان ارائه الکتریسیته به بیمار قابل تنظیم است و این روش در صورت انجام صحیح آن عارضه خاصی ندارد.
البته باید به این نکته توجه داشت که این روش درمان قطعی بیماری نیست و حتماً باید بیماران پس از عمل جراحی تحت نظارت نورولوژیست و یا روانپزشک مربوطه داروهای تنظیم شده خود را مصرف نمایند و با این روش فقط مصرف داروها کمتر و کنترل علائم بهتر می‌شود ، در واقع می توان جمع بندی کرد روش DBS برای درمان اختلالات کارکردی مغز یک روش جراحی پذیرفته شده است .
در درجه اول نورولوژیست با تجربه ، باید همه ابعاد بیماری را با دقت بررسی و تشخیص داده سپس بیمار برای جراحی انتخاب گردد.