آمبلیوپیAmblyopia از نظر لغوی به معنی «دید مبهم» است. این اختلال، نوعی کاهش بینایی گزارش شده است. آمبلیوپی کاهش دید چشم ها است و شیوع آن بدون اختلال ساختمانی اولیه در مسیر بینایی است که در اثر وجود عیوب انکساری، اختلال ساختاری یا انحراف چشم ها در دوران کودکی یا به طور کلی تحریک ناکافی سیستم بینایی در دوران حساس آن ایجاد می شود. هر چه این اختلال زودتر بروز کند، مشکل بینایی شدیدتر خواهد بود. بنابراین تشخیص سریع اختلال حس بینایی، اهمیت زیادی دارد. محققان معتقدند نورون هایی که اطلاعات را از چشم راست و چپ به مغز منتقل می کنند، در دوران تکامل مغز با یکدیگر در حال رقابت بوده و چنانچه در این دوره تکاملی یکی از چشم ها دچار محرومیت بینایی گردد، سبب عدم تکامل راه های بینایی همان طرف شده و بر عکس راه بینایی طرف دیگر که مربوط به چشم خوب است کامل می گردد. نقص چشم محروم، منجر به نقصان دائمی بینایی در آن گردیده که می توان آن را از طریق کلینیکی به صورت کاهش حدت بینایی و از نظر الکتروفیزیولوژی هم نشان داد. نشان داده شده است که شبکیه، جسم زانویی خارجی و کورتکس بینایی، از نظر مورفولوژی تغییر می یابند اما ضایعه اصلی در کورتکس بینایی است .sensitive period یا دوره حساس بینایی برای ایجاد آمبلیوپی سال اول زندگی است . حیاتی ترین دوره تکامل بینایی، سه ماه اول پس از تولد است که به عنوان اختصاصی دوران شناخته می شود. در این سن رشد سیستم بینایی بسته می شود و راه های ارتباطی شبکیه به مغز و همچنین مراکز مغزی دیگر در پاسخ به پیام های دریافتی، رشد و نمو ندارند. علل بروز آمبلیوپی ممکن است یک یا چند علت داشته باشد. سه دلیل مهم این بیماری انحراف چشم، عیوب انکساری و محرومیت بینایی هستند.
تحقیقات جدید مدار بسیار مهمی را درون سیستم بصری شناسایی کرده است که به چگونگی ارتباط چشم با مغز کمک می کند؛ کشفی که می تواند به یاری درمان تنبلی چشم بیاید.
پنجاه سال تحقیقات در مورد این مشکل چشمی به یک تئوری کلی از شکل پذیری موسوم به مدل آستانه متغیر منجر شده است. این تحقیقات جدید یک تکه اصلی از این مدل را آزمایش می کند که در وهله نخست به نظر می رسد در تضاد با سلطه چشمی است.
پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا در ایروین این تئوری را بر روی موش ها بررسی کردند.
این دانشمندان برای القای تغییرات در سلطه چشمی، به طور موقتی یکی از چشم های موش های جوان را بستند. پس از ۲۴ ساعت چسب را از روی چشم موش برداشته و تغییر نرخ برانگیزش سلولهای منطقه دو چشمی را در واکنش به دید از طریق هر چشم، ثبت کردند.
آنها دریافتند، وقتی دید یک چشم محدود شد، همانطور که انتظار می رفت، نرخ بر انگیزش سلول ها فورا ۵۰ درصد کاهش یافت. اما پس از ۲۴ ساعت بعدی، نرخ برانگیزش و واکنش سلول ها به هر دو چشم حتی چشمی که به طور موقتی مسدود شده بود، به سطح طبیعی افزایش یافت.
هدف بعدی محققان توضیح این افزایش نرخ برانگیزش بود. از آنجا که این سیگنال ها از چشم بسته شده به منطقه دو چشمی کاهش یافته بود می خواستند بدانند چه چیزی موجب افزایش این سیگنال دهی شده است.
این پژوهشگران می گویند نخست احتمال می دادیم سلول های منطقه دو چشمی از دیگر بخش های مغز تحریک بیشتری می گیرند اما این عامل افزایش واکنش نبود.
درعوض، عامل این امر یک مدار مغزی است که به طور معمول و طبیعی این سلول ها را مهار می کند. وقتی دید از یک چشم مختل می شود مهار از آن مدار، ضعیف می شود. این مهار کاهش یافته میزان برانگیزش سلول ها را به سطحی احیا می کند که ارتباطات آنها امکان تنظیم دوباره می یابند.
با دستکاری این مدار محققان توانستند مانع از سلطه چشمی در موش های جوان شده و این مشکل را در موش های بزرگ تر که دیگر از این دوره بحرانی عبور کرده بودند درمان کنند.
به گفته این پژوهشگران، اگر بتوان این مدار مغزی را مثلا با یک دارو یا ایمپلنتی از انواعی که برای درمان پارکینسون استفاده می شود در انسان، مهار کرد، می تواند راه نوینی برای اصلاح تنبلی چشم سالها پس از گذشت زمان طلایی درمان آن، باز کرد.
متاسفانه اثرات بخش مغزی تنبلی چشم هنوز به درستی مشخص نشده است.با علم به اینکه مغز از پلاستیسیته با لایی در کودکی برخوردار است ولی در بزرگسالی کم رنگ تر می شود ولی با پیشرفتهای روز افزون علوم مغز و اعصاب،امید است که روزی این مشکل هم برطرف شود و همانطور که جناب استواری اشاره کرده اند لذت دید دو چشمی به افراد دارای تنبلی شکل برگردد و با اعجاز بینایی بیشتر آشنا شوند.
سلام وای چه ارزوی بزرگی و چه روز باشکوهی خواهد شد روزی که تنبلی چشم بزرگسالان کاملا درمان بشه و لذت دید دوچشمی را ماهم حس کنیم استواری
متاسفانه اثرات بخش مغزی تنبلی چشم هنوز به درستی مشخص نشده است.با علم به اینکه مغز از پلاستیسیته با لایی در کودکی برخوردار است ولی در بزرگسالی کم رنگ تر می شود ولی با پیشرفتهای روز افزون علوم مغز و اعصاب،امید است که روزی این مشکل هم برطرف شود و همانطور که جناب استواری اشاره کرده اند لذت دید دو چشمی به افراد دارای تنبلی شکل برگردد و با اعجاز بینایی بیشتر آشنا شوند.