تشخیص افسردگی معمولا بر پایه شرح حال بالینی است. اختلال افسردگی اساس (MDD) با مشخصه خلق و خوی افسرده طی حداقل ۲ هفته و فقدان علاقه یا خشنودی از اغلب فعالیت های روزمره شناسایی می شود.
علاوه بر آن، افسردگی با اختلال خواب، اشتها، نقایص شناختی و کاهش انرژی همراه است. احساس گناه، بی ارزشی و افکار خودکشی نیز شایع است.
مصرف داروهای ضد افسردگی جزء بیشترین داروهای مصرفی در جامعه است.
فرضیه های علمی برای علت افسردگی مطرح است:
طبق فرضه مونو آمین که یک فرضیه نسبتا قدیمی است، افسردگی با کاهش میزان میانجی های عصبی سروتونین، نوراپی نفرین و دوپامین در نواحی قشر مغز و سیستم لیمبیک همراه است. رزرپین دارویی است که باعث تخلیه مونوآمین ها می شود که منجر به بروز افسردگی در بعضی از بیماران می شود.
کاهش میزان متابولیت اولیه سروتونین در مایع مغزی-نخاعی با بروز رفتار های تکانشگرانه و خشونت آمیز از جمله اقدام به خودکشی همراه است.
بیشتر داروهای ضد افسردگی موجود در بازار اثر قابل توجهی بر سیستم آمینی دارند. بنظر می رسد داروهای ضد افسردگی میزان در دسترس بودن سیناپسی مونوآمین ها را افزایش می دهد.
شواهد جدید حاکی از آنست که عوامل نوروتروفیک و عوامل آندوکرین نقش مهمی در این اختلال بازی می کند.
بر اساس فرضیه نوتروفیک فاکتورهای رشدی مانند: BDNF از جایگاه مهمی در پلاستیسیته مغز و نوروژنز برخوردار است. شواهد دال بر آن است که افسردگی با کاهش حمایت نوروتروفیک همراه است. درمان های موثر ضدافسردگی نوروژنز و پیوستگی سیناپسی در نواحی کورتیکال مانند هیپوکامپ را افزایش می دهند.
از طرفی استرس و درد با کاهش BDNF همراه هستند. بیش از ۳۰ مطالعه تصویربرداری ساختاری نشان داده اند که افسردگی با کاهش حجم ۵ تا ۱۰ درصد از حجم هیپوکامپ همراه هستند. حتی تزریق مستقیم BDNF در مغز میانی هیپوکامپ و بطن های جانبی جوندگان ، اثرات ضد افسردگی را نشان می دهد.
شوک درمانی که در بیماران روانپزشکی اندیکاسیون دارد به نظر می رسد میزان BDNF و نوروژنز هیپوکامپ در مدل های حیوانی را شدیدا تحریک می کند.
عوامل نوروآندوکرین نیز در بروز افسردگی نقش دارند.ارتباط بین افسردگی و بسیاری از سطوح غیر طبیعی هورمونی وجود دارد. نا هنجاری محور HPA(هیپوتالاموس، هیپوفیز، فوق کلیه) در بیماران MDD مشاهده می شود. علاوه بر آن افسردگی با سطوح افزایش یافته کورتیزول همراه است. اختلالات تیروئیدی در بیماران افسرده دیده می شود.حداقل ۲۵ درصد بیماران افسرده دچار فعالیت غیر طبیعی تیروئیدی می باشند. کم کاری تیروئید دارای تظاهراتی همچون علائم افسردگی می باشد که با مصرف مکمل های هورمونی تیروئیدی بهبود می یابد.
کاهش استروژن در دوره های زمانی پس از زایمان و پس از یائسگی یکی از علل افسردگی در خانم هاست.
یکی از نقاط ضعف فرضیه مونوآمین آن است که سطوح آمینی بلافاصله پس از مصرف داروهای ضد افسردگی افزایش می یابد ولی اثرات مفید داروهای ضد افسردگی تا هفته ها بعد هم دیده نمی شود.